from the west up to the north

 

Afgelopen zaterdag las ik voor in De Posthoorn in Dokkum, op een van de Literaire Dis-avonden die de Friese bibliotheken organiseren in kader van ‘Nederland Leest’. Met de trein naar Leeuwarden, daarna met snelbus 50 naar Dokkum. Nadat ik in het hotel  had ingecheckt had ik nog een half uur voor ik me moest melden voor de soundcheck.

Ik liep een rondje door het oude Dokkum binnen de wallen. Het leek met zijn smalle straten en kleine, dicht opeenstaande stenen huisjes, met deuren meteen aan de straat, op een stadje uit het werk van W.G. van de Hulst, en toen ik in de vallende avond onder een wassende maan langs de bolwerken liep, kon ik me voorstellen hoe zo’n stadje op koude dagen diep in zichzelf wegdook om zich te beschermen tegen de wind die over het vlakke land kwam aanjagen (‘ ’t Was koud, ’t was bitterkoud…’), en hoe verlaten het hier vroeger moet zijn geweest. Nu liggen er nieuwbouwwijken achter de wallen.

In de bovenzaal van De Posthoorn was ik tussen voorgerecht en hoofdgerecht geprogrammeerd. Ik las ‘Gebrek aan bewijs’, ‘Auto’s in de beginnende avond’ en het zkv dat in de Nederland Leest-bundel staat, ‘Het meisje van de garderobe’.  Na het hoofdgerecht speelde The Cosmic Carnival, een zevenkoppige (als ik goed geteld heb) band uit Rotterdam, mooie jonge mensen die indie-folk speelden (zo staat het op hun facebookpagina). Ze waren erg goed, ik hoorde prettige echo’s van The Byrds en The Cowboy Junkies. Omdat ze ook iets met het thema korte verhalen wilden doen, speelden ze als afsluiting van hun eerste set een nummer voor het meisje van de garderobe, om haar een hart onder de riem te steken nu ze, getuige de laatste regel van het verhaal, haar geloof in de mensheid was kwijtgeraakt. Ze kozen voor ‘I shall be released’.

Het was onverwacht ontroerend. Ook omdat het een mooie uitvoering was, met een zuivere ernst, een beetje gedragen maar niet plechtstatig. Het was bijna alsof het meisje van de garderobe echt bestond, want hoe kon ze niet echt bestaan nu ze werd toegezongen?

En omdat personage en schrijver zich niet tegelijkertijd in eenzelfde universum kunnen bevinden, was het alsof mijn bestaan werd opgeheven, of in ieder geval minder serieus werd genomen, en ook dat voelde niet slecht, want ik beweer wel vaker dat ik wil opgaan in mijn werk, en hier gebeurde dat dan eindelijk eens een keer.

Ik keek en luisterde naar de band in de prettige wetenschap dat ik niet bestond  – maar die gedachte was misschien ook iets verschuldigd aan het feit dat ik die middag in de trein was begonnen in The Ego Tunnel van Thomas Metzinger, een Duitse filosoof die eerder dit jaar te gast was in De volmaakte mens, de serie van Bas Heijne. ‘In this book I will try to convince you that there is no such thing as a self,’ luidt de eerste zin van de Introduction. ‘Contrary to what most people believe, nobody has ever been or had a self.’

Bij een boek over het niet-bestaan van het zelf kijk ik meteen in het register of Alan Watts erin staat, omdat die vanuit zijn persoonlijke, sympathieke mix van boeddhisme en hindoeïsme in de jaren vijftig en zestig ook vaak het bestaan van een zelf relativeerde. Hij stond er niet in, Metzinger komt dan ook uit een heel andere hoek.

Maar eenmaal opgeroepen laat Watts laat zich niet makkelijk wegduwen. Toen ik na afloop van het officiële programma de live-dubbel-cd van The Cosmic Carnival kocht, zag ik dat Watts bij een van hun nummers (‘The Sound of the Rain’) als co-auteur stond vermeld. ‘Is dat de Alan Watts die ik denk dat het is?’ vroeg ik aan een van de jongens van de band, en ja, het was hem, ze hadden een sample uit een lezing van hem gebruikt. Het maakte de band alleen maar sympathieker.

De volgende ochtend was het zonnig met buien, voor ik vertrok liep ik nog even een rondje door Dokkum. In de straten hing een stilte die ik kende uit mijn jeugd maar daarna niet meer ben tegengekomen. Er zijn wel mensen, maar ze zijn allemaal binnen. De stilte is bijna absoluut. Die ene passant die je tegenkomt, die ene auto die een zijstraat uitkomt – het zijn kleine gebeurtenissen, waarna de stilte zich herstelt.

Terug nam ik lijn 51, de langzame bus, omdat die op punt van vertrekken stond toen ik bij het busstation aankwam, en de snelbus pas over twintig minuten zou komen. Bijna een uur lang slingerde de 51 zich door het platte Noord-Friesland, van Dokkum naar Leeuwarden, via Damwâld, Rinsumageast, Readtsjerk, Aldtsjerk, Oentsjerk, Gytsjerk, Ryptsjerk en Tytsjerk – dorpen met oude kernen waaromheen kleine nieuwbouwwijken stonden. Het was een prachtige rit, ik keek mijn ogen uit. Donkerblauwe buien aan de horizon, maar de zon scheen, in al die dorpen viel het zonlicht in de huizen langs de straat, en verlichtte lege voorkamers met bankstellen, kastjes en frutsels. Het was zondagochtend, in moderne bakstenen kerken waren diensten bezig, voor de dichte deuren stonden geparkeerde auto’s maar vooral veel fietsen, stevige rijwielen, in zwart en grijs. Ook de bus was bijna leeg, er waren twee andere passagiers.

Het begin van de terugweg is altijd het beste deel ervan. Het zit erop, het is gedaan, je kan tevreden terugkijken, de herinnering nog vers en nog ver genoeg van huis om je niet druk te hoeven maken over wat daar nog allemaal op je wacht (administratie, belastingen, ‘uw zorgverzekering verandert’, dingen die moeten worden gedaan, ingeleverd, afgehandeld), en bovendien: aan het begin van de terugweg is het ochtend, en als je van huis bent is de ochtend altijd het meest optimistische gedeelte van de dag.

 

 

 

 

Advertentie